Microsoft is gestopt met de officiële ondersteuning van Windows 10. Wat betekent dat voor gebruikers?
Een decennium geleden, op 29 juli 2015, lanceerde Microsoft Windows 10. De boodschap was toen duidelijk: Windows 10 zou de allerlaatste versie van Windows zijn, naar analogie met OS X. Voortaan zou Windows enkel nog incrementele updates krijgen. ‘Tien’ leek een mooi getal om de versienummering te bevriezen: Windows 9 werd er zelfs voor overgeslagen.
lees ook
Poll: Gebruik jij nog Windows 10?
In 2021 bleek de belofte definitief achterhaald met de lancering van Windows 11. Alleen: op een wrange manier zit er wel een grond van waarheid uit de claim van tien jaar geleden. Voor verschillende perfect functionerende pc’s is Windows 10 inderdaad de allerlaatste versie van Windows. Die systemen kunnen immers niet upgraden naar Windows 11 omwille van door Microsoft opgelegde artificiële systeemvereisten.
Officiële sterfdag
14 oktober is de officiële sterfdag van Windows 10. Microsoft lanceert zijn laatste breed beschikbare updates voor het besturingssysteem en kijkt naar de toekomst: wie niet mee is met Windows 11, is gezien.
Dat is veel volk: eind september toonde cijfers dat nog ongeveer een derde van de pc’s in België Windows 10 draait. Wereldwijd zou 40 procent van alle Windows-computers nog op Windows 10 draaien. Het gaat daarbij voor een groot stuk om laptops van consumenten die geen ‘TPM 2.0’-beveiligingschip aan boord hebben en dus officieel niet compatibel zijn met Windows 10, ook al zijn ze eigenlijk wel krachtig genoeg. Die systemen werken vaak nog perfect.
Ook voor bedrijven is de sprong naar Windows 11 niet altijd vanzelfsprekend. Kleinere ondernemingen zien hun krachtige workstations plots kunstmatig verouderen, terwijl de hardware nog mee kan en er geen budget is voor een nieuw exemplaar. In grote enterprise-omgevingen is de migratie naar Windows 11 evenmin vanzelfsprekend. Daar speelt hardware minder een rol en wegen compatibiliteitsproblemen de kost van migratietrajecten meer door.
Hoe dan ook zijn er vandaag heel wat perfect functionerende Windows 10-computers die plots ondersteuning verliezen. Wat betekent dat nu, en wat moet je doen indien je dit leest van op een Windows 10-computer.
Einde van de ondersteuning
Eerst en vooral: het gebrek aan ondersteuning impliceert niet dat Windows 10 plots slechter zou werken. Microsoft stopt wel met de verspreiding van updates. Het gaat dan niet alleen om updates die bugs verhelpen, maar ook patches voor nieuw ontdekte beveiligingsproblemen.
Hoewel Windows 10 tien jaar oud is, blijven dergelijke nieuwe beveiligingslekken de kop op steken. Dat is bij alle complexe code zo. Daarom zijn maandelijkse updates zo belangrijk. Vlak na het einde van de ondersteuning is Windows 10 niet plots onveilig, maar na enkele maanden ontstaat er een achterstand in patches. Indien daar dan een gevaarlijk lek tussen zit, kunnen cybercriminelen dat ongestoord uitbuiten.
Vlak na het einde van de ondersteuning is Windows 10 niet plots onveilig, maar na enkele maanden ontstaat er een achterstand in patches.
Vergelijk het einde van de ondersteuning met het einde van het onderhoud van het slot op je voordeur. Aanvankelijk gebeurt er niets, maar naarmate de tijd verstrijkt stapelen de problemen zich op, roest komt piepen en misschien sluit de deur niet meer altijd helemaal. Op een gegeven moment groeit de kans dat een crimineel daarvan kan profiteren.
Wat moet je doen?
Aanvankelijk is er geen groot probleem voor Windows 10-gebruikers. Een maand na het einde van de ondersteuning is je pc niet plots een doelwit voor hackers. Op middellange termijn vergroot het risico, niet alleen voor wat er op je pc staat, maar ook voor de rest van het netwerk waarmee je computer verbonden is. Windows 10 zomaar blijven gebruiken is dus geen veilige optie. Er zijn vier mogelijke trajecten die je nu kan volgen.
Updaten
Misschien is je systeem wel compatibel met Windows 11, maar heb je nog niet de tijd genomen om te updaten. Het is een goed moment om te controleren of je systeem de upgrade kan krijgen. Windows 11 is immers gratis voor compatibele toestellen.
Als je computer Windows 11 kan draaien, en er zijn geen bedrijfsapplicaties die om de één of andere reden Windows 10 vereisen, dan is updaten het meest logische en eenvoudige idee.
Gratis ESU
Onder druk van consumentenorganisaties in de Europese Unie is Microsoft een beetje teruggekrabbeld. Het einde van de ondersteuning voor Windows 10 is toch niet zo finaal als eerst gezegd. Consumenten maken aanspraak op één jaar gratis Extended Security Updates (ESU).
Dat zijn extra beveiligingsupdates die Microsoft in theorie ter beschikking stelt voor betalende bedrijven die wat extra tijd nog hebben voor hun migratie weg van Windows 10. Nu komen die updates ook gratis naar consumenten. Consumenten zijn in deze context individuele gebruikers van Windows 10 Home of Pro-systemen. Om ESU te krijgen, moet je je wel inschrijven. Microsoft opende de inschrijvingen in oktober, maar rolt ze gefaseerd uit. Even geduld kan dus aan de orde zijn. In dit stuk lees je wat je precies moet doen.
lees ook
Zo blijf je Windows 10 gratis veilig gebruiken na 14 oktober
Betalen voor ESU
Bedrijven krijgen ESU niet gratis. Ze moeten ervoor betalen, met een startpijs van 61 dollar per toestel per maand. ESU zijn voor maximaal drie jaar te koop, met een prijs die ieder jaar stijgt. Voor ondernemingen die hun systemen nog iets langer willen gebruiken, is deze optie de beste.
Niet betalen voor ESU brengt immers risico’s met zich mee. Vindt er een datalek plaats, dan kan je in het kader van de GDPR moeilijk staven dat je je best hebt gedaan wanneer het netwerk Windows 10-computers zonder beveiligingslek bevat.
Het concept van betaalde ESU’s is identiek aan dat voor consumenten, behalve dan het prijskaartje. Wie zich inschrijft, krijgt opnieuw updates van Microsoft en is weer voor minstens een jaar gerust.
Afscheid van Windows
Windows 10 verliest zijn ondersteuning, maar je computer wordt niet plots slechter. Windows is niet het enige besturingssysteem dat met je pc of laptop werkt. Je kan een laptop bijvoorbeeld kosteloos omtoveren naar een Chromebook door ChromeOS Flex te installeren. ChromeOS vervangt dan Windows. Google maakte Chrome OS al in 2022 beschikbaar voor Windows-laptops.
De functionaliteit van je toestel verandert wel, maar dat hoeft geen ramp te zijn. Wie vooral met cloudapplicaties werkt via de browser, heeft aan ChromeOS voldoende. Google voorziet ChromeOS Flex nog wel van beveiligingsupdates.
Je kan ook Linux installeren. De meeste Linux-distributies werken prima op iets oudere computers. Ze hebben geen kunstmatige systeemvereisten zoals Windows 11. Linux-distributies zoals Ubuntu of zeker Linux Mint zijn best gebruiksvriendelijk. Linux Mint is specifiek gericht op beginners met weinig of geen Linux-ervaring. Ook wanneer je voor Linux kiest, zit je opnieuw veilig wat beveiligingsupdates betreft.
Zowel met de installatie van ChromeOS en een Linux-distributie geef je je pc een nieuw leven. Je toestel kan mogelijks nog jaren extra meegaan, ver voorbij wat Microsoft met ESU biedt. Deze oplossing werkt natuurlijk enkel indien je er niet voor terugschrikt een Windows-alternatief te gebruiken, en niet vertrouwt op applicaties die enkel op Windows draaien.
Afscheid van je computer
Wil je niet betalen voor ESU en heb je geen toegang tot de gratis versie? En wil je ook niet overstappen naar ChromeOS of Linux? Dan is er helaas geen andere optie dan je computer op pensioen sturen. Een piek in de pc-verkoopt toont aan dat veel gebruikers al dan niet vrijwillig dit pad kiezen. Gebruik je systeem gerust nog enkele maanden na 14 oktober, maar zorg rond de jaarwisseling toch zeker voor een alternatief.
Besef goed dat je huidige systeem niet meer compatibel is omwille van de ontbrekende beveiligingschip, (doorgaans) niet omdat de processor te slap is. Ben je nog tevreden van de prestaties van je systeem? Dan is er geen reden om mee te stappen in de marketingverhalen van de laptopfabrikanten en plots te investeren in een duur nieuw systeem met zogenaamde AI-capaciteiten.
lees ook
Windows 10 verliest ondersteuning: wat nu?
Mag het wel wat meer zijn, dan is deze gelegenheid natuurlijk wel uitstekend om te investeren in een systeem dat in principe opnieuw vele jaren trouw dienst kan bewijzen. Ervan uitgaande dat Microsoft volgend jaar niet plots Windows 12 lanceert met opnieuw creatieve compatibiliteitsvereisten.