De Europese Unie probeert het omstreden wetsvoorstel om encryptie van chatberichten af te zwakken, opnieuw door te duwen. Door onenigheid tussen lidstaten staat het op losse schroeven.
Het Europese wetsvoorstel om chatapplicaties te verplichten hun encryptieprotocollen te verzwakken voor politiediensten, ligt weer op tafel. Nu is het Denemarken, sinds 1 juli roterend voorzitter van de Europese Raad, dat de kar trekt. Academici en voorstanders van de privacy van burgers trekken nog maar eens aan de alarmbel.
Al sinds er voor het eerst over gesproken wordt sinds 2022, ligt het wetsvoorstel onder vuur. Tegenstanders hebben het omgedoopt tot de ‘chat control’-wet. De Europese Unie, anders een voortrekker van digitale privacy, wil dat berichtenapps zoals WhatsApp en Signal end-to-end-encryptie afzwakken, zogezegd om kindermisbruik tegen te gaan. Politiediensten zoals Europol zijn daar vragende partij voor.
600 handtekeningen
Zeshonderd privacy-evangelisten uit de academische en technologiewereld delen samen een open brief om het wetsvoorstel (nog maar eens) te bekritiseren. Het argument dat encryptie afzwakken de strijd tegen kindermisbruik zou vereenvoudigen, weegt niet op tegen de potentieel grote gevolgen voor burgers als overheid en politie het persoonlijke berichtenverkeer kunnen meelezen.
Eén van de zeshonderd handtekeningen onder de open brief komt van de Belgische professor Bart Preneel, cryptograaf aan de KU Leuven. Hij maakt zich vooral zorgen over het feit dat het wetsvoorstel toelaat om persoonlijke chatberichten met AI-tools te laten scannen. “Er wordt aangenomen dat AI dit op een betrouwbare manier kan doen, wat niet het geval is”, zegt Preneel aan The Register.
Privacyramp voor burgers
Die mening wordt gedeeld door de andere experten. Het risico op valse positieven zou te groot zijn, wat onschuldige burgers in nauwe schoenen kan brengen. Beeld je maar eens in dat je je ouders blij wil maken met een foto van hun kleinkind en dit bij Europol als kindermisbruik wordt gelabeld. Bovendien kunnen politiediensten met de huidige technologie, en dus ook encryptie, hun werk meer dan naar behoren doen.
lees ook
Belgische Europol-baas wil je berichten kunnen lezen: waarom dat vooral voor burgers een ramp is
Een vocale tegenstander uit de technologiesector is Signal. De berichtenapp vond het encryptieprotocol uit dat WhatsApp ook hanteert en wil zich net onderscheiden met verregaande waarborging van privacy van gebruikers. Daar wint het dezer dagen zielen mee in Europa. Signaal belooft dat het tot de laatste snik zal vechten tegen het wetsvoorstel en vertrekt zelfs liever uit de EU dan zijn deuren te openen voor overheden.
Een laatste tegenargument is dat het wetsvoorstel ook misbruik voor politieke motieven mogelijk maakt. Wie denkt dat enkel in dictatoriale regimes als China, Noord-Korea of Rusland de overheid burgers de mond probeert te snoeren, denkt verkeerd. Verschillende EU-lidstaten, waaronder Spanje, Polen en Hongarije, zijn al betrapt geweest op het gebruik van spyware.
Onenigheid tussen lidstaten
Gelukkig lijkt het weinig waarschijnlijk dat het snel tot een akkoord zal komen. De lidstaten geraken het onderling nog niet eens over hoever het wetsvoorstel kan gaan. De Duitse overheid deelt een publiek statement waarin het meedeelt dat het niet kan instemmen met het huidige voorstel.
Ook Nederland is tegen, België speelt een discutabelere rol in de politieke debatten. Belangrijke nuance: Duitsland schiet het wetsvoorstel niet helemaal af en wil tot een ‘compromis’ komen waar finaal een wetgeving uit kan voortkomen. Een volgende stemming staat waarschijnlijk in oktober gepland.
Over het kanaal is een gelijkaardig wetsvoorstel in een verdere fase geraakt. De even omstreden Online Safety Act van het Verenigd Koninkrijk werkt stapsgewijs in werking. De wet dient volgens de politici om kinderen te beschermen tegen ‘schadelijke content’ op internerfora en sociale media, maar die term wordt zodanig breed en subjectief geïnterpreteerd dat het meer op censuur lijkt. VPN’s zijn niet toevallig populairder dan ooit in het Verenigd Koninkrijk.